Η λαγάνα είναι βασικό έδεσμα σε όλα τα ελληνικά σπίτια την ημέρα της Καθαράς Δευτέρας, μέρα η οποία σηματοδοτεί την έναρξη της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, της νηστείας του Πάσχα. Η Καθαρά Δευτέρα ονομάζεται έτσι επειδή παλαιότερα οι νοικοκυρές είχαν τη συνήθεια, το πρωί αυτής της ημέρας, να καθαρίζουν σχολαστικά με αλισίβα όλα τα μαγειρικά σκεύη και οι οικογένειες ξεχύνονταν στην ύπαιθρο όπου έτρωγαν νηστίσιμα φαγητά, για να ξεκινήσουν την πνευματική και σωματική τους κάθαρση που συνοδεύει τις ημέρες της Τεσσαρακοστής.
Η λαγάνα προτιμάται την ημέρα της Καθαράς Δευτέρας επειδή είναι άζυμος άρτος και παρομοιάζεται με τον άρτο που κατανάλωναν οι Ισραηλίτες κατά την έξοδό τους από την Αίγυπτο, από τότε και μέχρι τη στιγμή που ο Χριστός ευλόγησε τον ένζυμο άρτο.
Το όνομα της λαγάνας προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό “λάγανον”, μια πλακωτή ζύμη που παρασκευαζόταν με αλεύρι και νερό. Η λαγάνα αναφέρεται ως έδεσμα σε πολλά κείμενα της αρχαιότητας, ένα εκ των οποίων οι Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη, όπου αναφέρεται η φράση λαγάνα πέττετται, δηλαδή λαγάνες γίνονται.